Duidelijkheid en interculturaliteit
Waterdicht reglement en duidelijk kader
De grenzen in de familiale omgeving van Roma zijn vaak vaag en hiërarchie is weinig prominent afwezig. Toch hebben Roma net als andere jongeren eveneens nood aan voldoende structuur op school. Coherente afspraken en regels op schoolniveau bieden veiligheid en zekerheid, vooral omdat ze duidelijkheid scheppen. Dit betekent wel dat het hele schoolteam ze consequent moet opvolgen.
Beleid rond veiligheid en pesten
Door negatieve ervaringen uit het verleden, zijn Roma-ouders bijzonder gevoelig voor de fysieke en mentale veiligheid die op school geboden wordt. Ouders hebben vaak behoefte aan duidelijke uitleg wanneer het gaat over activiteiten die een eventueel risico inhouden (zwemmen, excursies, …). Ze verwachten ook dat er consequent wordt opgetreden en met hen wordt gecommuniceerd wanneer er toch iets misloopt. Zo bijv. zal de manier waarop een school kordaat omgaat met pestgedrag een belangrijk criterium zijn voor de verdere schoolkeuze van hun kind.
Intercultureel competent team
In scholen met een cultureel divers publiek spelen de interculturele competenties van het hele personeel een belangrijke rol in de succesvolle omgang met deze leerlingengroepen. (Toekomstige) leraren moeten goed worden getraind in interculturele communicatie en omgaan met diversiteit. Het helpt clichés en vooroordelen te doorbreken, bewuster om te gaan met cultuurverschillen en problemen beter te kaderen. Hierdoor kunnen heel wat spanningen afnemen en kan meer wederzijds begrip ontstaan. De ervaring leert dat een betere kennis en begrip van de situatie van Roma een positieve invloed heeft op de houding van leerkrachten tegenover deze leerlingen en ouders en de samenwerking efficiënter laat verlopen.
Verschil toelaten
Inclusief onderwijs betekent ook het erkennen en toelaten van verschil op school. Dit houdt ook in dat onderwijssystemen voldoende moeten aansluiten bij de socialiseringsprocessen van alle gezinnen in de samenleving en niet enkel bij die van de meerderheidsgroep. Dit betekent dat de school leert omgaan met culturele verschillen en normen die niet volledig stroken met wat gangbaar is in de dominante cultuur, zonder deze bij voorbaat te veroordelen. Het werkt contraproductief om het grote belang dat veel Roma hechten aan familie en huwelijk te gaan aanvechten. Door deze waarden en gedragingen juist bespreekbaar te maken, kunnen alle betrokkenen op zoek gaan naar oplossingen om beide systemen met elkaar te verzoenen.
Allen op één lijn
De duidelijkheid die vervat zit in het schoolreglement, dient ook uitgestraald te worden door een sterk personeelsteam. Een schoolteam dat op één lijn staat en éénduidige boodschappen verkondigt, geeft houvast. Om dit te kunnen garanderen is permanente afstemming nodig tussen de verschillende teamleden en voldoende inspraakmogelijkheid bij beslissingen. Door het hele team zoveel mogelijk overal bij te betrekken en te informeren, vermindert de kans dat er meerdere sporen ontstaan.
Contextgerichte ondersteuning
Wegens de grote impact van de persoonlijke en de thuissituatie op hun scholarisatieproces, dient voldoende aandacht te gaan naar de hele context van de jongeren. Contextgerichte ondersteuning kan gerealiseerd worden door een betere kennis van de familiale situatie en de leefwereld van de jongere, en door een samenwerking met een netwerk van partners die reeds betrokken zijn op de jongere en diens familie.
Empowerment in een schoolse context
Tussen 2005 en 2018 werkte het Vormingscentrum Foyer in Molenbeek (sinds 2015 Groep Intro) met tal van Roma-jongeren rond empowering in een schoolse context. Hoe het er concreet aan toe ging, is te zien in reportages verderop in deze webtool (o.a. Roma en onderwijs in Brussel, Quai des Belges). In onderstaande video komen jongeren zelf aan het woord over deze ervaringen.