Familie
Roma vinden hun familie heel belangrijk. Vaak trouwen ze al op jonge leeftijd. Kinderen hebben een speciale plaats in de familie. Wanneer een man en vrouw geen kinderen kunnen krijgen, zien Roma dat als een groot ongeluk. Nane chave, nane bacht, zegt men: geen kinderen betekent geen geluk.
De kindertijd duurt bij vele Roma-families maar kort: tot ongeveer 12 jaar. Vanaf hun twaalfde leren de meisjes het huishouden doen. Jongens leren van hun vader of oudere broer hoe ze later de kost kunnen verdienen.
Reinheid
Sommige Roma houden een aantal tradities in ere die te maken hebben met reinheid. Voorbeelden hiervan zijn:
- Het onderlichaam van de vrouw is onrein. Volwassen vrouwen moeten daarom hun onderlichaam altijd bedekken. Dat wil zeggen dat zij bijvoorbeeld geen korte rokjes of broekjes mogen dragen.
- Roma mogen hun handen niet wassen op de plaats waar ze de afwas doen.
- De kleren van mannen en vrouwen worden niet samen gewassen.
Godsdienst
Roma in verschillende landen hebben zich in de loop der tijden vaak tot een van de lokale godsdiensten bekeerd. Zo bestaan er orthodoxe Roma (b.v. in Roemenië en Bulgarije), protestantse Roma (Roemenië, Frankrijk, België,…), katholieke Roma (Frankrijk en Spanje) en islamitisiche Roma (Turkije, Bulgarije, Noord-Macedonië,…). Katholieke Roma hebben hun eigen beschermeheilige: Zwarte Sara. Zij wordt speciaal vereerd in Saintes-Maries-de-la-Mer (Zuid-Frankrijk), waar jaarlijks een grote bedevaart plaatsheeft.
Rechtspraak
Veel Roma-groepen hebben een eigen ‘rechtbank’ van oude en wijze mannen die kan oordelen wanneer iemand de regels van de groep overtreedt. Deze rechtspraak wordt kriss romani genoemd.
Hoe een kriss romani verloopt, is te zien de volgende scène uit de film “Angelo My Love” (1983).
De zwaarste straf die de kris kan uitspreken, is iemand voor altijd uit de groep verstoten. De persoon die verstoten wordt, noemt men marime, “onrein”. De kris spreekt zich enkel uit over conflicten tussen Roma, niet over conflicten met niet-Roma.
Activiteit: Feesten
Een korte opdracht ter verkenning van enkele overgangsrituelen bij Roma-gemeenschappen.
Activiteit: Spelletjes
Op bijgaande fiches vind je voorbeelden van typische Roma-kinderspelletjes. Misschien wil je er wel eentje van uitproberen!