Aandacht voor welbevinden en zelfvertrouwen
Blijf positief
Een positieve basishouding van het schoolteam is cruciaal voor het welbevinden van de leerlingen. Ruimte maken voor persoonlijk en informeel contact, aanspreekbaar zijn, respect, geduld en discretie tonen versterken de vertrouwensrelatie. Vaak hebben Roma omwille van de moeilijke levensomstandigheden waarmee ze zijn geconfronteerd geweest, een sterke intuïtie ontwikkeld om anderen te kunnen inschatten op betrouwbaarheid en oprechtheid. Kunstmatigheid is dus uit den boze. Als leerkracht of begeleider blijf je best jezelf in je professionele rol, met een evenwicht tussen vertrouwelijkheid en afstand.
Streef succeservaringen na
Het welbevinden van de leerling is voor een groot deel afhankelijk van de mate waarin de school kan bijdragen aan de opbouw van diens zelfvertrouwen. Geloven in de mogelijkheden van de individuele leerling, deelname stimuleren en nieuwe uitdagingen creëren: het is allemaal essentieel om de jongere geloof in eigen capaciteiten en motivatie bij te brengen. Als je jongeren actief inschakelt, krijgen ze meer het gevoel zelf greep op hun realiteit te krijgen. Dit kan bijvoorbeeld ook bij activiteiten buiten de klas zoals in activiteiten met de ouders, het schoolfeest, of een receptie. Door doelgericht te streven naar succeservaringen wordt de opbouw van zelfvertrouwen en het proces van empowerment nog versterkt.
Aandacht voor persoonlijke context
Een specifiek knelpunt bij Roma-leerlingen op de secundaire school is het afhaken ten gevolge van huwelijk, zwangerschap of moederschap (zie ‘culturele drempels’). Het huwelijk wordt vooral als iets positiefs ervaren, soms zelfs als een oplossing van problemen voor de jongere. Voor bepaalde jongeren kan het effectief een goede keuze zijn. Wil de school een plaats zijn van welbevinden, dan moet het huwelijk er niet per se afgekeurd worden. Voor zowel de jongen als het meisje is de combinatie tussen gezinsleven en de leerplicht, tussen de verwachtingen van de familie annex Roma-gemeenschap en die van de school en de samenleving geen sinecure. Ze moeten voortdurend afwegingen maken tussen de verschillende belangen en maken uiteindelijk keuzes waarvan zij denken dat het hen in de toekomst de meeste stabiliteit zal geven. Het is voor een school belangrijk om in dialoog te gaan met de jongere en samen oplossingen te zoeken om scholarisatie desalniettemin te garanderen. Dit is geen evident proces en vergt de nodige creativiteit en maatwerk.
Werk aan een concreet toekomstperspectief
Het is essentieel dat je met jongeren een concrete toekomstvisie uitwerkt zodat ze weten waar ze naartoe werken. Daarbij is een sleutelelement het ‘concrete voordeel’ dat hieraan verbonden is. Roma kiezen pragmatisch voor hetgeen hen het meeste voordeel oplevert. Werken in loonverband is voordeliger dan geld verdienen op alternatieve manieren (bedelen, ijzerhandel en dergelijke). Ze zien dat het meer stabiliteit oplevert en mogelijkheden biedt om bijvoorbeeld een krediet aan te gaan om een huis te kopen.
Toon dat je erin gelooft
Omdat veel Roma zich zelf niet spontaan tot instanties richten en leerlingen misschien niet snel vertrouwen stellen in schoolpersoneel, is het nodig om naar jongeren en eventueel ouders aanklampend te werken. Eenzijdig blijven aanklampen zonder resultaat, kan er echter toe leiden dat de andere partij het niet meer au sérieux neemt. Daarom zijn technieken nodig van onderhandeling, responsabilisering, geven en nemen. Dit vraagt tijdsinvestering, maar daarna mag de eerste spontane stap van de leerling of ouder naar het schoolteam als een succes(je) worden ervaren.
Taalcoaching
De school is voor veel Roma ook de plaats bij uitstek om de landstalen onder de knie te krijgen. Belangrijk is dus dat de school voldoende taalleerkansen biedt, bijv. aan de hand van individuele taalcoaching.