Vroegere negatieve schoolervaringen
Jongeren kunnen vaak niet terugvallen op ouders die het schoolproces ondersteunen. Veel ouders zitten in een vicieuze cirkel van negatieve ervaringen met maatschappelijke instellingen, waaronder ook scholen.Ten gevolge van armoede, segregatie en discriminatie komen Roma in hun land van herkomst zeer vaak in gettoscholen terecht of worden normaal begaafde Roma-leerlingen in het buitengewoon onderwijs ondergebracht (zoals blijkt uit een rapport van Fundamental Rights Agency).Op de schoolbanken ervaren ze er vormen van stigmatisatie of discriminatie omwille van hun etnische afkomst. Velen spijbelen of haken af. Ze zitten bijgevolg opgescheept met een negatieve of zelfs traumatische schoolervaring en een diep geworteld wantrouwen tegenover het schoolinstituut en de burgersamenleving.
Weinig geloof in nut
Roma hechten initieel vaak weinig geloof aan het nut van onderwijs. In hun land van herkomst kregen zelfs Roma met een diploma van hogere studies vanwege discriminatie nauwelijks toegang tot de reguliere arbeidsmarkt. Waarom zou zoveel jaren school lopen dan de investering waard zijn? Voor basisonderwijs zijn Roma daarom gemakkelijker te motiveren: ze leren er vaardigheden die overal en onmiddellijk bruikbaar zijn, zoals lezen en rekenen.
Laag zelfvertrouwen
Anderzijds verwacht de maatschappij dat de groep zelf eveneens een deel verantwoordelijkheid neemt. In de praktijk merken we dat bepaalde groepen, waaronder ook sommige Roma, in een zodanig maatschappelijk kwetsbare situatie zitten dat het geloof in zichzelf als actor van verandering minimaal is. Men doet wat men altijd heeft gedaan, namelijk vertoeven in de marge van de maatschappij. Het gaat om een internalisering van de situatie die deze Roma als hun ‘lot’ bestempelen. Ze zouden wel iets willen veranderen aan hun situatie, maar geloven niet dat dat ook daadwerkelijk kan. Zich inspannen om op een gelijkwaardige manier deel uit te maken van een maatschappij die hen steeds naar haar marge heeft gestuurd en er gehouden, heeft in de ogen van sommigen geen zin. Nochtans dromen ook zij er wel van om net als andere mensen op een normale manier in die maatschappij te leven en er als volwaardige burger geaccepteerd te worden.